شناخت هرم بویایی عطر ها به زبان ساده - وبلاگ بخار

به گزارش وبلاگ بخار، خلق یک عطر همواره با انتخاب و ترکیب مواد اولیه شروع می گردد. عطرسازان باید بر درک دقیق خود از توپولوژی رایحه، یعنی خواص مولکولی منحصر به فرد آن ها تکیه نمایند تا ترکیب روایح متوازن و لذت بخشی خلق نمایند. عطرساز مشهور فرانسوی، ژان کارلز (Jean Carles) برای رسیدن به تعادل مناسب، مفهومی برای ساختار عطر ها به عنوان هرم بویایی را پایه گذاری کرد. او این مفهوم را تا طبقه بندی نت های مختلف توسعه داد و مقدار نوسانات و تبخیر روایح را از سبک ترین تا پایدارترین رتبه بندی کرد. کارلز بر این باور بود که طبقه بندی واقعی عطر مانند جداسازی رنگ های موجود در پالت هنرمندان نقاش است. مستقل، جادویی، تخیلی و با کمی راز و رمز علم شیمی.

هرم بویایی عطرها چیست؟

برای دستیابی به یک تعادل مطلوب در ترکیب یک عطر، هر رایحه به صورت یک لایه روی دیگری قرار می گیرد تا همانند یک گروه ارکستر، سمفونی نفس گیری از روایح اجرا گردد. به همین علت لایه های روایح عموماً نت نامیده می شوند. به این ترتیب، هرم بویایی عطر ها تصویری از معماری و تکامل عطر، راهی برای تجسم ترتیب روایح و مفهومی برای درک ترکیبات یک عطر در طول گذر زمان است. عطرسازان از هرم بویایی برای نمایش نحوه تجربه ترکیبات عطر بر اساس اندازه تبخیر و ماندگاریشان استفاده می نمایند. نت های عطر در یکی از سه دسته نت های بالایی، میانی و پایه طبقه بندی می شوند. هر طبقه، بخشی از هرم عطر را تشکیل می دهد.

ویژگی هر دسته از نت های هرم بویایی عطرها چیست؟

در هرم بویایی عطر ها ابتدا با نت های اولیه سبک و با طراوت روبرو می شویم، بعد لایه ای از نت های پایدار تر را تجربه می کنیم و با گذشت زمان، پس از آن که روایح خشک می شوند، به پایه ای با روایح پیچیده تر، غنی تر و ماندگارتر می رسیم. ازاین رو در یک هرم بویایی، آن هایی که در بالا قرار دارند سریع تر تبخیر می شوند. در حالی که روایحی که در پایه قرار دارند ماندگارتر هستند.

نت های اولیه

نت های اولیه، رایحه هایی هستند که در همان ابتدا پس اسپری عطر، بو می کنیم. به طور کلی نسبت به سایر نت ها سبک تر، تازه تر و پر جنب و جوش تر هستند و معمولا از روایح مرکباتی مانند ترنج، پرتقال و لیموترش یا گیاهان معطر مانند ریحان، نعناع و فلفل صورتی ساخته می شوند. مولکول های این بخش از هرم بویایی عطرها سبک و کوچک هستند و به سرعت تبخیر می شوند. به همین علت کوتاه ترین طول عمر را در حدود پنج تا پانزده دقیقه دارند.

نت های ابتدایی که به اوپنینگ رایحه هم شناخته می شوند، اولین تأثیر عطر را ایجاد می نمایند. اولین برداشت از رایحه یک عطر بسیار مهم است. اما تمام شخصیت یک عطر را بازگو نمی نماید. به همین علت همواره بهتر است قبل از تصمیم گیری در خصوص اینکه عطری را دوست دارید یا نه، اجازه دهید رایحه حدود یک ساعت ته نشین گردد.

نت های بالایی

نت های اولیه به آرامی انتقالی دلپذیر به بخش بعدی هرم بویایی را امکان پذیر می نمایند. نت های میانی پس از ناپدید شدن نت های بالایی و هنگامی که اصطلاحا رایحه کمی به بلوغ می رسد، ظاهر می شوند. این نت ها روح یا شخصیت یک عطر را تشکیل می دهند. به عبارت دیگر، بیشترین مشخصات یک عطر در قلب روایحش نهفته است. آن ها در تمام طول مدت زمانی که عطر عمر خود را سپری می نماید، کاملا احساس می شوند.

به طور معمول، نت های قلبی مجموعه ای از گل ها مانند یاس، گل رز یا اسطوخودوس، یا میوه ها و ادویه های غنی مانند انگور فرنگی سیاه یا دارچین و زنجبیل را در خود جای می دهند. یاس به خاطر مشخصات شیرین و ظریفش معروف است. بعلاوه گل رز به جریان روایح عاشقانه اش شناخته می گردد و یکی از نمادی ترین عنصر موجود در عطرسازی است که به علت تطبیق پذیری و توانایی اش در دریافت سایر نت ها اعم از پودری، چوبی یا مشکی، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

نت های میانی در مقایسه با نت های رأس هرم، ماندگارتر هستند و معمولاً بین بیست دقیقه تا یک ساعت روی پوست باقی می مانند. قلب روایح در ابتدا تداوم نت های بالایی را تضمین می نمایند و در آخر برای انتقالی نرم به نت های پایه آماده می شوند.

نت های پایه

هنگامی که نت های اولیه و میانی خشک می شوند، اجرای شدید نت های پایه را تجربه خواهیم کرد. نت های کف هرم اغلب سنگین و غنی هستند و تمایل به افزایش عمق و طنین بیشتر در هارمونی کلی عطر دارند. این نت ها به تدریج از لابلای نت های پیشین خود ظاهر می شوند. رایحه های چوب، عود، چرم، چوب صندل، مشک و عنبر عموما نقش نت های پایه را ایفا می نمایند. این بخش از روایح هرم بویایی آرام تر تبخیر می شوند و به عنوان تثبیت نماینده در عطرسازی استفاده می شوند تا عطر در طول روز روی پوست ماندگار باشد.

این نت ها که ساعت ها و گاهی حتی روز ها روی لباس می مانند، اغلب بسیار مجذوب کننده و مسحورنماینده هستند و ریشه ای از روایح شرقی دارند. علاوه بر عناصر گفته شده، وتیور هم ماده پرکاربرد و لوکس دیگری در ایجاد نت پایه است که هم عمق و مجذوب کنندهیت عالی روایح را فراهم می نماید و هم به خوبی با نت های اولیه با طراوت هماهنگ می گردد.

• نکته مهم

البته باید این نکته را در نظر داشت که نت های بویایی همه عطر ها به شکل یک هرم توسعه نمی یابند. در بسیاری موارد نت های یک عطر در یک خط با هم هماهنگ هستند. یعنی ممکن است نت های قلبی را همزمان با نت های بالایی تشخیص دهید. به عنوان مثال، ترنج ممکن است در کنار اسطوخودوس ظاهر گردد و نت های چرمی یا چوب صندل هم ممکن است در همان لحظه باز شدن عطر کاملا حس شوند و فقط با خشک شدن روایح، عمیق تر شوند.

کلام پایانی

همه عطر های اصیل، داستان بویایی منحصر به فردی دارند. روایتی معطر با ترکیبی از مجذوب کنندهیت و شخصیت. عطر قطعه هنری بی نظیری است که عمیق ترین احساسات و عواطف ما را برمی انگیزد.

با توجه به نحوه تعامل نت ها با یکدیگر در هرم بویایی عطرها برای ایجاد نمایه ای منحصر به فرد، شاید تعجب آور نباشد که عطر اغلب با عبارات موسیقی توصیف می گردد. ژان کارلز معتقد بود عطرسازی یک هنر است، نه علم. امروزه هم بسیاری معتقدند پیشینه علمی برای عطرسازی ضروری نیست. حتی گاهی ممکن است دانش علمی مانعی بر سر آزادی لازم در خلق عطر باشد.

از قلم نیاندازید که داستان پشت یک عطر، همواره برای تفسیر شخصی باز است. زیرا قدرت واقعی عطر در توانایی آن در ارتباط با خاطراتی است که همواره از فردی به فرد دیگر فرق دارد.

منابع: eisenberg, alphaaromatics, creedfragrances