پوکی استخوان، از یک ترک تا شکسـتگی های پی در پـی - وبلاگ بخار

به گزارش وبلاگ بخار، پوکی استخوان بیماری خاموش نامیده می گردد و دلیل آن اینکه تـا وقتی یک اسـتخوان نشـکند، علائمـی از خـود بـروز نمی دهـد. بیماری هایی مانند روماتیسم مفصلی، دیابت، سرطان پستان، سرطان پروستات، بیماری های گوارشی و شکستگی استخوان بعد از سن 50 سالگی بعضی عوامل خطر ابتلا به پوکی اسـتخوان یا شکسـتگی های ناشـی از آن هستند.

کوروش نعمانی، کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر مرکز بهداشت خوزستان در گفت وگو با وبلاگ بخار، با اشاره به نامگذاری 20 اکتبر (28 مهرماه) به عنوان روز جهانی بیماری پوکی استخوان، اظهار کرد: پوکی اسـتخوان یا استئوپروز نوعی بیماری اسـت که در آن اسـتخوان های فرد پـوک و متخلخل، ضعیف و شـنماینده می شـود. پوکـی اسـتخوان یک بیماری نامریـی اسـت یعنی تـا زمانی که یک اسـتخوان نشـکند، علائمـی از خـود بـروز نمی دهـد. در فـرد مبتلا بـه ایـن بیمـاری، یـک سـقوط سـاده از ارتفـاع کـم، یـک چرخـش ناگهانـی، خـم و راسـت شـدن سـریع یـا حتـی افتـادن در یـک چالـه کوچک می توانـد باعـث شکسـتگی اسـتخوان شـود.

کدام اسـتخوان ها بیشتر می شنمایند؟

وی اضافه کرد: بیشـترین شکسـتگی مربـوط بـه پوکـی اسـتخوان در ناحیه های لگـن، سـتون مهره هـا، مـچ یا قسـمت بـالای بـازو رخ می دهـد. البته گاهـی شکسـتگی یـک اسـتخوان می توانـد در ادامـه بـه شکسـتن سـایر اسـتخوان ها نیـز منجـر شـود بنابرایـن لازم اسـت در اسـرع وقـت نسـبت بـه تشـخیص و درمـان ایـن بیمـاری اقدام شـود.

کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: در دنیـا در افـراد بالای 50 سـال، از هـر سـه زن یک نفـر و از هر پنـج مـرد یک نفـر به ایـن بیماری مبتلا اسـت.

نعمانی بیان نمود: اگرچـه پوکـی اسـتخوان یـک بیمـاری بـدون درد اسـت امـا شکسـتگی های حاصـل از آن می توانـد تغییـرات جـدی در زندگـی ایجـاد کنـد.

وی با اشاره به بعضی تاثیرات پوکی استخوان بر بیماران، بیان کرد: زمانی که پوکی اسـتخوان روی سـتون فقـرات تاثیر بگذارد، اغلـب منجـر بـه درد، کاهـش وزن و ایجـاد قوز در پشـت می شـود. همچنین درد و رنـج ناشـی از شکسـتگی ها می تواند زندگی افراد مبتلا به بیماری را تحـت تاثیر قـرار دهد. وابسـتگی بـه افراد مراقـب، کاهش فعالیت هـای روزمـره و در نهایـت افسـردگی، شـایعترین ایـن تاثیرات هسـتند.

کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز ادامه داد: 33 درصـد از بیمارانـی کـه مبتلا به شکسـتگی لگن ناشـی از پوکـی اسـتخوان می شـوند، طـی یک سـال بعـد از آن به طور کامل وابسـته شـده یا در خانه های سـالمندان مقیم می شوند و 20 تـا 24 درصـد از ایـن افراد در همان سـال فوت می نمایند.

عوامل موثر در ابتلا به پوکی استخوان

وی توضیح داد: ایجـاد یـک شکسـتگی در افراد مبتلا به پوکی اسـتخوان می توانـد بـه صـورت پی در پـی بـه ایجـاد شکسـتگی های متعـدد بعـدی منجـر شـود.

نعمانی با اشاره به طیف افراد در معرض بیماری پوکی استخوان، بیان نمود: افـراد بالای 60 سـال بیشـتر از دیگر افراد در معرض پوکی اسـتخوان قرار دارنـد. البتـه ایـن موضوع به معنی این نیسـت کـه افراد با سـن پایین تـر در خطر ابتلا به این بیماری نیسـتند. شـروع یائسـگی در زنان، آغازگر ضعف در استخوان ها اسـت بـه همین دلیل بانـوان باید از سـنین جوانی به فکر حفظ تراکم و سلامت اسـتخوان های خود باشـند.

کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز اضافه کرد: با توجه به اینکه پوکی اسـتخوان علائم آشـکاری ندارد، باید در ارتباط با سلامت اسـتخوان ها با پزشـک خود مشـورت کنید. اگر فرد بالای 50 سـال با یک سـقوط سـاده دچار شکسـتگی شد احتمالا در معرض پوکی اسـتخوان است و باید به پزشک مراجعه کند.

وی با اشاره به عوامل خطر ابتلا به پوکی اسـتخوان یا شکسـتگی های ناشـی از آن، گفت: بیماری هایی مانند روماتیسم مفصلی، دیابت، سرطان پستان، سرطان پروستات، بیماری های گوارشی، شکستگی استخوان بعد از سن 50 سالگی، کاهـش قـد حتـی تا چهار سانتیمتر، کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی، کم وزن بودن، سیگار کشیدن یا نوشیدن الکل، یائسگی زودرس، سابقه شکستگی لگن یا ابتلا به پوکی استخوان در والدین، مصرف کم کلسیم و دوری زیاد از آفتاب، اصلی تریـن عوامل خطر ابتلا به پوکی اسـتخوان یا شکسـتگی های ناشـی از آن هستند. همچنین استفاده طولانی مدت از داروهای گلوکوکورتیکوئید مانند (هیدروکورتیزون) خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد.

BMD چه می گوید؟

نعمانی در مورد چگونگی تشخیص پوکی استخوان، توضیح داد: سـنجش سلامت اسـتخوان کـه به طـور معمول شـامل میزان خطر شکسـتگی اسـتخوان اسـت، معین می نماید که فرد تا چه حـد در معرض خط ابتلا به پوکی اسـتخوان واقع شده است بنابـر نتایج این سـنجش و بر اسـاس سـن و شـرایط هر فرد، پزشـک تعییـن خواهد کـرد که آیـا احتیاج به سـنجش تراکـم اسـتخوان (BMD) وجود دارد یا خیر.

وی ادامه داد: متداول تریـن روش بـرای تعییـن میـزان BMD اسـکن تراکـم اسـتخوان یا سـنجش میـزان جـذب اشـعه ایکس (DXM) اسـت. در این اسـکن سـریع و کم تهاجمـی، میزان تراکـم اسـتخوان در ناحیـه لگـن و سـتون فقـرات مـورد ارزیابـی قـرار می گیرد. نتیجه این سـنجش نشـان می دهد کـه فـرد تـا چه حـد مبتلا و یـا در معـرض ابتلا بـه پوکی استخوان است.

کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز بیان نمود: پوکـی اسـتخوان یعنی تراکم مواد معدنی اسـتخوان فرد پایین تر از حـد طبیعـی اسـت؛ امـا الزامـا ابتلا بـه پوکـی اسـتخوان در همـه افراد تشـخیص داده نمی شـود و به همین دلیل ایـن افـراد بـه ایـن بیمـاری مبتلا می شوند. اگـر نتایـج BMD فرد پوکی اسـتخوان را نشـان می دهد، بـه ایـن معنا اسـت کـه در معرض خطـر جدی شکسـتگی قـرار دارد.

راه های کاهش خطر شکستگی

نعمانی با بیان اینکه پوکی استخوان درمان پذیر است، گفت: بیمارانـی کـه در معـرض خطر بالای شکسـتگی های ناشـی از پوکی اسـتخوان هسـتند، می تواننـد بـا درمـان دارویی مناسـب، ایـن خطر را کاهـش دهند.

وی ادامه داد: بـر اسـاس آمار، معالجه می تواند خطر شکسـتگی لگن را تـا 40 درصد، شکسـتگی مهره هـا را بیـن 30 تـا 70 درصد و شکسـتگی های غیـرمهره ای را بیـن 30 تـا 40 درصـد کاهش دهد.

کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز توضیح داد: همچنین ممکـن اسـت پزشک بـرای بیماران، مکمل هـای کلسـیم و یـا ویتامیـن D تجویـز کنـد کـه میـزان مصـرف آن بسـتگی بـه شـرایط هر بیمار دارد. در کنار آن ممکـن اسـت ورزش هـای خاصـی بـا هـدف تقویـت عضلات بـرای حفظ اسـتخوان ها تجویـز شـود و در عیـن حال موجب بالا رفتن بیشـتر میزان تعـادل فرد شـود.