چالش های تغییر صندوق احیا به صندوق توسعه گردشگری در بودجه 1402 - وبلاگ بخار

به گزارش وبلاگ بخار، تغییر نام صندوق احیا به صندوق توسعه گردشگری در لایحه پیشنهادی بودجه 1402 که به تازگی کلیات آن به تصویب رسیده، مورد ابهام کارشناسان حوزه قانون گذاری قرار گرفته است.

به گزارش وبلاگ بخار به نقل از خبرگزاری مهر؛ طی روزهای اخیر موضوع تشکیل صندوق حمایت از توسعه صنعت گردشگری به وسیله معاون وزارت میراث فرهنگی مطرح شده و بخش خصوصی نیز از آن استقبال نموده است. در واقع بخش خصوصی خواستار تشکیل چنین صندوقی بود تا بتواند در مواقع بحرانی به آن تکیه کند.

علی اصغر شالبافیان در سفرش به آستارا تشکیل این صندوق را در نتیجه پیگیری های وزیر میراث فرهنگی دانست و گفت: با حمایتی که دولت در قالب لایحه بودجه 1402 برای حمایت از سرمایه گذاران گردشگری داشت، پیشنهاد تشکیل صندوق حمایت از توسعه صنعت گردشگری مصوب شد. امیدواریم با تدوین اساسنامه این صندوق و شکل گیری آن بتوانیم به نحو موثرتری به تشویق و حمایت از سرمایه گذاران حوزه گردشگری بپردازیم.

نکته حائز اهمیت آن است که این وزارتخانه مانند وزارتخانه های دیگر تنها می تواند یک صندوق داشته باشد. وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری نیز صندوقی به نام صندوق احیا، بهره برداری و حمایت از صنایع دستی و فرش دستباف را در زیرمجموعه خود دارد بنابراین نمی تواند صندوقی جداگانه داشته باشد. پس چطور معاون گردشگری (که خود بر قوانین مشرف است) پیشنهاد تشکیل چنین صندوقی را داده است؟

موضوع از این جهت قابل آنالیز است که: در بند ک تبصره 9 لایحه پیشنهادی بودجه 1402 و احکامی که قابلیت دائمی شدن دارند آمده با هدف حمایت از اقتصاد گردشگری صنایع دستی و میراث فرهنگی، صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره برداری از بناها و امکان تاریخی فرهنگی به صندوق توسعه گردشگری تغییر نام می یابد. اصلاحات اساسنامه نو بر پایه مأموریت محوله، به وسیله وزارت میراث فرهنگی به عنوان مسئول و سازمان برنامه و بودجه کشور در مدت سه ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون تهیه و به تصویب هیأت وزیران می رسد.

اما این بند از لایحه بودجه چند ایراد دارد که نمایندگان مجلس به آن پرداخته اند و اخیراً نیز آن را با معاون صنایع دستی کشور مطرح نموده اند بخشی از این ایرادات بدین توضیح است:

فرض ایده آل برای تشکیل چنین صندوقی آن است که هر سه معاونت وزارت میراث فرهنگی در این صندوق بتوانند عملکرد بهتری را در حوزه مأموریتی خود ارائه نمایند.

اکنون معاونت صنایع دستی به واسطه حمایت از صنایع دستی و فرش دستبافت در زمره فعالیت های صندوق احیا دخیل است. معاونت میراث فرهنگی نیز به لحاظ بازسازی و واگذاری بناهای تاریخی در اختیارش در این صندوق ذی نفع است.

اگرچه در نام طولانی صندوق احیا اسمی از گردشگری آورده نشده ولی این صندوق برای فعالیت در حوزه گردشگری وظایفی در اساسنامه آن عنوان شده است

معاونت گردشگری نیز می تواند به یاری آنها آمده و با حرکت چرخ گردشگری، چرخ های میراث و صنایع دستی را نیز به حرکت وادارد. جدا از اینکه واقعاً چقدر حوزه میراث فرهنگی در صندوق احیا پیروز بوده و توانسته بناهایی را نجات دهد باید گفت این صندوق نتوانسته در حوزه صنایع دستی ورود پیدا کند چه برسد به گردشگری.

نکته دیگر آنکه اگرچه در نام طولانی صندوق احیا اسمی از گردشگری آورده نشده ولی این صندوق برای فعالیت در حوزه گردشگری وظایفی دارد. چون در اساسنامه مصوب آن تشریح شده که صندوق باید بتواند پشتیبانی و حمایت از توسعه بازارهای داخلی و خارجی صنایع دستی و گردشگری و فرش دستباف از جمله برگزاری و مشارکت در نمایشگاه ها، جشنواره ها و تبلیغات را در دستور کار خود قرار دهد.

از سوی دیگر یکی از وظایف و اختیارات هیأت مدیره صندوق، اتخاذ تصمیم در مورد ایجاد مؤسسات و شرکت های وابسته جهت تحقق اهداف صندوق با رعایت قوانین مربوط است.

به این معنا که صندوق می تواند شرکتی در زیرمجموعه خود داشته باشد تا به یکی از اهداف خود که پرداختن به موضوع گردشگری است دست پیدا کند.

بنابراین به نظر می رسد لزومی برای طرح چنین موضوعی در لایحه پیشنهادی بودجه نبود چون در وظایف صندوق به موضوع گردشگری اشاره شده است حتی اگر این فعالیت بخواهد جدا از صندوق و ذیل یک شرکت باشد!

بعلاوه علت دیگر برای ایجاد صندوق حمایت از گردشگری می تواند اختصاص وام به متقاضیان باشد. شاید به همین علت است که بخش خصوصی به ویژه هتلداران از آن استقبال نموده اند.

نکته اینجاست که اکنون حتی صندوق هم نمی تواند چنین وامی بدهد چون هزینه های آن حتی اجاره هایی که از محل واگذاری بناها می گیرد کفاف مخارج صندوق را نمی دهد چه برسد به اینکه حامی صنایع دستی و گردشگری هم باشد!

با این حال ایراد نمایندگان مجلس به این طرح آن است که اصلاً جای این بند یعنی تغییر نام صندوق، در لایحه بودجه 1402 نبود. هر چند که چنین اقدامی شاید بتواند منجر به دریافت دو میلیارد بودجه برای تغییر اساسنامه و ماهیت آن تعلق گیرد اما بهتر بود این تغییر در جای دیگری و در زمان مناسب خود مطرح می شد.

توجیه افرادی که این بند را به بندهای بودجه اضافه کردند نیز همین بوده است و ماهیت این موضوع را ماهیت بودجه ای دیده اند. در واقع آنها توجیه می نمایند که چون در جداول بودجه، عددی به صندوق تخصیص داده شده، این موضوع می تواند در بودجه نیز مطرح گردد.

شاید بهتر بود تغییر نام صندوق و تعیین تکلیف برای آن در جای فنی خود مورد آنالیز قرار می گرفت نه در لایحه بودجه ای که تنها یک سال قابلیت اجرا دارد

مورد دیگر این است که لایحه بودجه برای یک سال قابلیت اجرا دارد اما موضوع تغییر نام صندوق احیا در تبصره 9 و جایی عنوان شده که کل آن بخش مورد سوال حقوقدانان است. چون در تبصره 9 به احکامی اشاره شده که قابلیت دائمی شدن دارند. چنین بخشی تا به حال در لوایح بودجه وجود نداشته است.

به همین علت، اینکه تغییر نام صندوق بتواند جزو احکام دائمی باشد یا نه مورد ابهام واقع شده است. البته موضوع احکامی که قابلیت دائمی شدن دارند، دارای مدافعان و مخالفانی است چون بعضی از احکام پرتکرار احتیاج دارند که به احکام دائمی تبدیل شوند. اما اینکه آنها در قالب بودجه گنجانده شوند یا نه جای سوال است.

شاید بهتر بود تغییر نام صندوق و تعیین تکلیف برای آن در جای فنی خود مورد آنالیز قرار می گرفت نه در لایحه بودجه ای که تنها یک سال قابلیت اجرا دارد.

سعید شفیعا کارشناس حوزه گردشگری و میراث فرهنگی درباره این موضوع به خبرنگار مهر گفت: لزوم تشکیل صندوقی برای حمایت از گردشگری کاملاً تعیین است. باید این اتفاق بیفتد و مسئله ای ندارد اما اینکه چه الگویی داشته باشد احتیاج به کار کارشناسی عمیقی دارد و باید هر اتفاقی می افتد موجبات ارتباط دادن این سه حوزه را با هم فراهم کند. در واقع این صندوق باید بتواند به پویایی گردشگری، احیا و بازسازی میراث فرهنگی و بالندگی صنایع دستی بینجامد و با هویت مندتر شدن حوزه میراث فرهنگی و صنایع دستی موجب توسعه و رونق گردشگری گردد.

وی با بیان اینکه ایده اولیه شکل گیری صندوق ایده خوبی بوده است گفت: اینکه صندوقی برنامه ای برای حمایت از بازسازی و احیای میراث فرهنگی داشته باشد و چنین جایگاه حاکمیتی بگیرد خوب است اما اینکه این ایده چطور توسعه پیدا کند و مورد استفاده قرار گیرد مسئله است.

شفیعا معتقد است این صندوق چالش هایی درباره تعامل با شهرداری ها برای تأسیس زیرساختها دارد که بایستی رفع گردد. اگر می خواهیم یاریی به صندوق کنیم باید چالش های آن را رفع کرد نه اینکه صرفاً به عناوین آن اضافه کنیم.

اکنون باید دید آیا تغییر عنوان این صندوق در ردیف مصوبات مجلس قرار می گیرد یا اینکه این موضوع از دستور کار خارج می گردد تا در جای مناسب تری به صورت کامل به آن پرداخته گردد. ضمن اینکه این نکته باید در نظر گرفته گردد اگر هر تغییری در صندوق ایجاد گردد نباید ماهیت آن به صندوق عمومی غیر دولتی تبدیل گردد.

چون طبق قوانین، بحث اموالی مطرح می گردد که باید بیش از 50 درصد آن برای بخش خصوصی باشد و این صندوق با دارایی و امکاناتی که در اختیار دارد دچار چالش های بیشتری خواهد شد حتی ممکن است به حیاط خلوت فعالیت های دیگری تبدیل گردد. البته که دیوان محاسبات در این موضوع حساسیت بیشتری دارد.