داستانی که دنیا را تکان داد - وبلاگ بخار

به گزارش وبلاگ بخار، خبرنگاران- مرتضی میرحسینی: کلبه عمو تام در صدر لیست پرفروش ترین کتاب های قرن نوزدهم جای دارد و نوشته اند در همان نخستین سال انتشارش بیشتر از یک ونیم میلیون نسخه از آن فروش رفت. اما این رمان که بعدها به زبان های دیگر ازجمله فارسی هم ترجمه شد، مثل بسیاری رمان های دیگر ابتدا بخش به بخش به شکل پاورقی منتشر شده بود. مجله ای به نام عصر ملی (The National Era) که یکی از پایگاه های مخالفان برده داری بود، درباره چاپ و انتشار این داستان با هریت بیچر استو توافق کرد، هرچند طرح اولیه ای که دو طرف درباره اش صحبت نموده بودند، بسیار کوتاه تر بود.

اما نویسنده هرچه جلوتر رفت، بیشتر به داستانش شاخ و برگ داد و قدم به قدم جزئیاتی به خط اصلی روایت خود افزود. هم خوانندگانی که داستان را با جدیت پیگیری می کردند از طولانی تر شدن آن استقبال کردند و هم مدیران مجله متأثر از رضایت خوانندگان، با این تغییرات همراهی نشان دادند. اولین قسمت داستان کلبه عموم تام، پنجم ژوئن 1851 میلادی منتشر شد و تا چهل قسمت ادامه یافت.

آنقدر محبوب و پرطرفدار بود که بسیاری از خوانندگان برای خرید شماره نو مجله، صف می کشیدند و هر بار که در عرضه شماره تازه به دلایلی مثل تأخیر بیچر استو در کامل کردن قسمت نو وقفه می افتاد، صدا به اعتراض و آزردگی بلند می کردند (خواننده عزیز ما این نکته را درنظر بگیرد که آن موقع نه رادیو و تلویزیون وجود داشت و نه سینما و از این رو خواندن و پیگیری داستان های دنباله دار یکی از مهم ترین تفریح های مردم بود و به میزان پخش یک مجموعه تلویزیونی پرطرفدار - حتی شاید بیشتر - موضوع مهمی تلقی می شد. حتی بسیاری از آن هایی که سواد خواندن هم نداشتند با حضور در بعضی محافل و به واسطه کسانی که می توانستند داستان را بخوانند، ماجرا را پیگیری می کردند).

شخصیت اصلی و قهرمان این داستان، پیرمردی مهربان و مؤمن به تعالیم انجیل است که حتی در سخت ترین شرایط و تلخ ترین لحظات زندگی اش به مهم ترین دستور کتاب مقدس، یعنی محبت به دیگران و عشق ورزی به هم نوع پایبند می ماند.

عمو تام، برده ای است که از ارباب خوبش جدا می گردد و از بد روزگار - و در امتحانی سخت - به مالکیت اربابی بد درمی آید. سرپرستی یکی از مزارع عظیم پنبه را به او می سپارند، اما از دستور ارباب برای بدرفتاری و بهره کشی از بردگان دیگر اطاعت نمی نماید و برای این نافرمانی و سنت شکنی به سختی تنبیه می گردد. بارها کتک می خورد و مدام اهانت می بیند، اما روح خود را از تباهی و ظلمت حفظ می نماید. زیر ضربات شلاق واژه های رحم و عشق و بخشایش را زمزمه می نماید و همانند یک مسیحی مؤمن، آنچه را که برایش مقدر شده است، بدون اعتراض و شکایت می پذیرد.

او انسانی ستم دیده است که در نظام ظالمانه برده داری و مالکیت انسان بر انسان قربانی می گردد. نویسنده با روایت زندگی و رنج های عمو تام، زشتی برده داری و نادرستی رابطه بین مالک و برده را نشان می هد و اصل وجود چنین رابطه ای میان دو انسان را - که از نظرش بسیار غیرمسیحی است - نکوهش می نماید. اما رمان به جز روایت تیره روزی بردگان، داستانی درباره عشق و ایمان هم هست و تأکید بر این واقعیت که رجحان اخلاقی نسبتی با صندلی اجتماعی ندارد. چنان که عموم تام که در نظام اجتماعی آن روز ایالات متحده در پایین ترین صندلی واقع شده است در ویژگی های انسانی و شهامت اخلاقی از اربابش برتر است و این رجحان را تقریبا در هر اتفاقی اثبات می نماید.

کلبه عمو تام عملا به رساله مخالفان برده داری تبدیل شد و پایگاه مردمی کارزاری را که آنان برای تحقق هدف شان شروع نموده بودند، تقویت کرد. خانم بیچر استو هم چند سال بعد دنباله ای بر این رمان نوشت و مقالاتی هم در نقد و محکومیت برده داری و بهره کشی از انسان منتشر کرد. او سال 1896 از جهان رفت، اما آنقدر سعادتمند بود که پیش از مرگ، سرانجام رسمی برده داری در ایالات متحده و تصویب قوانین ضامن آزادی بردگان را به چشم ببیند.